Historia Instytutu Zoologii i Badań Biomedycznych UJ

Historia Instytutu Zoologii i Badań Biomedycznych to historia Zoologii na Uniwersytecie Jagiellońskim. Sięga ona reformy kołłątajowskiej z roku 1777.

W 1780 Hugo Kołłątaj powołuje w Kolegium Fizycznym Akademii Krakowskiej Katedrę Historii Naturalnej, w której rozpoczęto wykładanie zoologii.

Formalne wprowadzenie zoologii jako odrębnej dziedziny wiedzy do programu nauczania krakowskiej uczelni, wiąże się z ogłoszeniem Instrukcji Komisji Edukacji Narodowej w 1791, w której zapisano, że: „kurs historii naturalnej dzieli się na 3 obszerne królestwa, zoologię, mineralogię i botanikę"

W roku 1850 zniesiono historię naturalną i powołano Katedrę Zoologii z Anatomią Porównawczą. Tak naprawdę era zoologii rozpoczęła się dopiero w 1863, kiedy Katedrę Zoologii z Anatomią porównawczą objął Maksymilian Siła-Nowicki (1826-1890), Polak, zoolog (entomolog), nauczyciel ze Lwowa. Siedziba nowo powołanej katedry mieściła się w Collegium Physicum przy ul. Św. Anny 6. Minęło kilkanaście lat zanim Nowicki stworzył krakowską szkołę zoologiczną z ukierunkowaną faunistyką, która szybko uzyskała międzynarodowe uznanie.

W 1892 Katedra Zoologii i Anatomii Porównawczej podzielona zostaje na dwie: Zoologii z Gabinetem Zoologicznym, której kierownikiem został Antoni Wierzejski (1843-1919) oraz Anatomii Porównawczej pod kierunkiem Kazimierza Kostaneckiego (1863-1940). Po Kostaneckim katedrę przejmuje Henryk Hoyer (1864-1947) i od tego momentu zaczyna się złoty okres zoologii na Uniwersytecie Jagiellońskim. Hoyer opracowuje metodę wypełniania włosowatych naczyń chłonnych tuszem i tworzy szkołę morfologii kręgowców.

Na początku XX wieku Katedrę Zoologii przejmuje Michał Siedlecki (1873-1940), a w roku 1908 powstaje Katedra Antropologii, której kierownikiem zostaje Julian Talko-Hryncewicz. Po Henryku Hoyerze Katedrę Anatomii Porównawczej przejmuje Zygmunt Grodziński (1896-1982), który kontynuuje badania nad systemem naczyniowym i rozpoczyna badania z zakresu embriologii. Kazimierz Stołyhwo (1894-1965) przejmuje Katedrę Antropologii po Talko-Hryncewiczu i rozpoczyna badania ludności śląska. Wśród wybitnych postaci tego okresu i czasów międzywojennych, należy wymienić Emila Godlewskiego, którego badania nad zapłodnieniem, sztucznym dzieworództwem i eksperymentalną regeneracją zyskały światowe uznanie; Józefa Fudakowskiego (1893-1968) entomologia i zoogeografia; Teodora Marchlewskiego (1899-1962), który wprowadził genetykę do systematyki; Stanisława Skowrona (1900-1976), dzięki któremu rozwija się biologia rozwoju; Stanisława Smreczyńskiego (1899-1975), morfologia owadów, najlepszego znawcą w skali światowej fauny ryjkowców; Henryka Szarskiego, kontynuatora badań Siedleckiego i Hoyera, twórcę teorii o ewolucyjnym znaczeniu sprzężeń zwrotnych dodatnich; Romana Wojtusiaka (1906-1987) etologa; Jerzego Kreinera (1906-1972), który rozpoczyna badania nad neuroanatomią porównawczą mózgów kręgowców.

W latach 50-tych ubiegłego stulecia, powstają kolejne katedry: Ewolucjonizmu i Genetyki Zwierząt, Fizjologii Zwierząt.

Obecnie Instytut Zoologii tworzą: 10 zakładów naukowych, 3 pracownie instytutowe, 5 pracowni zakładowych i muzeum zoologiczne. Instytut jest jednostką uniwersalną, która w zakresie badań zoologicznych reprezentuje poziom europejski.

Od 1 kwietnia 2017 roku Instytut zmienia nazwę na Instytut Zoologii i Badań Biomedycznych.